آفت دهان یک نوع زخم کوچک و خوش‌خیم است که معمولا در بافت‌های نرم داخل دهان، زبان و لثه ایجاد می‌شود. علت دقیق آن مشخص نیست، اما ممکن است با عواملی مانند استرس، حساسیت غذایی، کمبود ویتامین و عفونت‌های ویروسی مرتبط باشد. آفت دهان معمولا خود به خود در عرض یک تا دو هفته بهبود می‌یابد و نیاز به درمان خاصی ندارد. اما برای کاهش درد و التهاب می‌توان از دهان‌شویه‌ها، مکمل‌های غذایی و داروهای خوراکی استفاده کرد.
آفت دهان، یک نوع زخم دردآور در مناطق مختلف دهان و زبان است. اکثر افراد پس از ظهور این زخم، دنبال راه‌حل‌های درمانی می‌گردند یا به مدت معدودی از مصرف غذاهای داغ، تند، و اسیدی خودداری می‌کنند تا به تدریج بهبود یابد.
تفاوت آفت دهان و تبخال
آفت دهان، یا به نام تخصصی (Aphthous stomatitis)، یک ضایعه کوچک و نسبتاً کم‌عمق است که روی بافت‌های نرم دهان، زبان یا پایه لثه شکل می‌گیرد. این آفت با یک زخم سفید یا زرد، همراه با یک مرز سرخ پررنگ و التهابی، ظاهر می‌شود. مهمترین تفاوت با تبخال این است که آفت دهان روی لب ایجاد نمی‌شود و همچنین مسری نیست.
علائم آفت دهانی
آفت دهانی یا زبان ممکن است باعث درد شدید شود و برای فرد، خوردن و صحبت کردن را مشکل سازد. این زخم‌ها، اغلب بسیار کوچک با اندازه چند میلی‌متر هستند، اما گاهی اوقات می‌توانند به اندازه 1 سانتی‌متر یا بیشتر رشد کنند. قبل از ظهور، این زخم‌های دایره‌ای یا بیضی شکل معمولاً یک یا دو روز پیش از ایجاد، احساس سوزش یا سوزش ریزی در محل ظهور دارند.
در شرایط جدی، تب، بی‌حالی و تورم غدد لنفاوی هم از نشانه‌های مهم آفت دهان می‌باشند. برخی اعتقاد دارند که آفت دهان به صورت واگیر منتقل می‌شود، اما در حقیقت، آن‌ها خوش‌خیم و معمولاً مسری نیستند، به صورت زخم‌های منفرد یا گروهی ایجاد می‌شوند. در اکثر موارد، زخم‌های آفتی بازگشت دارند و این وضعیت به عنوان استوماتیت آفتی (RAS) شناخته می‌شود. مدت زمان درمان این بیماری معمولاً بین ۷ تا ۱۰ روز است.
علائم آفت دهانی شامل زخم‌های گرد، متقارن و کم‌عمق می‌شوند. این زخم‌ها اغلب سفید یا سفید مایل به زرد هستند و دارای هاله قرمز در اطراف آن‌ها می‌باشند. بیشترین شیوع زخم‌های آفتی در لب و گونه است، اما ممکن است در زیر زبان، کف دهان، حلق و سایر ناحیه‌ها نیز ظاهر شوند.
اغلب افراد تنها یک یا چند زخم آفتی دارند که علائم خفیف یا متوسط دارد. در مواردی که زخم آفتی بسیار بزرگ یا تعدادشان زیاد باشد، ممکن است با تب و تورم غدد لنفاوی همراه باشد.
مهم است بدانید که آفت دهان به هیچ وجه واگیردار نیست و هیچ مشکلی برای دیگر افراد خانواده ایجاد نمی‌کند.
انواع مختلف آفت دهانی
آفت دهان یا استوماتیت آفتی انواع مختلفی دارد که به طور عمده شامل زیر مجموعه‌های زیر می‌شود:
1. آفت‌های مینور (Minor Aphthous Ulcers):
- این زخم‌ها معمولاً از نوع خوش‌خیم بوده و بیشتر در دهان قرار می‌گیرند.
- احتمال عفونت و گسترش به نواحی دیگر کمتر است.
- به‌طور معمول درمان‌های خودکار و خانگی می‌توانند به بهبودی کمک کنند.
- زخم‌های کوچک با قطر کمتر از 1 سانتی‌متر.
- معمولاً در لب و گونه‌ها ظاهر می‌شوند.
- علائم خفیف تر و مدت زمان کمتری دارند.
2. آفت‌های ماژور (Major Aphthous Ulcers):
- این نوع آفت دهان معمولاً باعث ایجاد درد شدید و عدم راحتی در طی کشیدن غذا می‌شود.
- ممکن است باعث افزایش تورم در نواحی اطراف زخم شود.
- این زخم‌ها در برخی افراد ممکن است تا چند هفته یا حتی ماه‌ها بهبود نیابند.
- نیاز به مراجعه به پزشک برای تشخیص دقیق و درمان مناسب دارد.
- زخم‌های بزرگتر با قطر بیش از 1 سانتی‌متر.
- می‌توانند در نواحی گونه، زیر زبان، کف دهان و حلق ظاهر شوند.
- علائم شدیدتر و ممکن است بیشتر زمان برای بهبود نیاز باشد.
3. آفت‌های هرپتیک (Herpetic Ulcers):
- ناشی از ویروس هرپس سیمپلکس (HSV).
- زخم‌های بزرگتر با قاشق.
- علائمی شبیه به زخم‌های سردی به نمایش در می‌آورند.
- درد و سوزش شدیدی را ایجاد می‌کنند.
- ممکن است همراه با علائم مانند تورم، قرمزی و حتی تب باشند.
- ویروس هرپس سیمپلکس معمولاً عامل این آفت‌ها است و می‌توانند در مناطق مختلف دهان ظاهر شوند.
- برای تشخیص دقیق و درمان مناسب، مشاوره پزشکی الزامی است.
4. آفت‌های توسط دارو (Drug-Induced Ulcers):
- نوع و شدت زخم‌ها به نوع دارو و واکنش بدن به آن بستگی دارد.
- معمولاً زمانی که داروها متوقف می‌شوند یا جایگزین می‌شوند، زخم‌ها بهبود می‌یابند.
- داروهای مسئول می‌توانند مختلف باشند، از جمله ضدالتهاب‌ها، آنتی‌بیوتیک‌ها یا داروهای ضدافسردگی.
- برای تعیین دقیق علت و تصمیم درمانی، مشاوره پزشکی لازم است.
- ناشی از مصرف برخی از داروها.
- ممکن است علائم و زخم‌های مختلفی ایجاد شوند.
تشخیص نوع آفت دهان بستگی به اندازه، موقعیت و علائم آن دارد. در صورتی که شما یا کسی دیگر علائم نگران کننده‌ای مشاهده کنید، بهتر است به پزشک مراجعه کنید.
محرک های آفت دهان
محرک‌های احتمالی آفت دهان ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- شدت استرس: استرس و نگرانی می‌تواند برخی از افراد را به آفت دهان مستعد کند.
- ترکیبات مغذی ناکافی: کمبود ویتامین‌ها و مواد معدنی، به ویژه ویتامین B12، اسید فولیک و آهن ممکن است به ظهور آفت دهان کمک کند.
- تحریکات محیطی: مصرف غذاهای تند، اسیدی و داغ می‌تواند برخی از افراد را به آفت دهان متحول کند.
- آلرژی به غذاها: حساسیت به برخی از مواد غذایی می‌تواند باعث ظهور آفت دهان شود.
- فرآیندهای التهابی: برخی از بیماری‌ها مانند بولیمیا، لوپوس، ویروس ایدز و عفونت‌های ویروسی مانند هرپس سیمپلکس می‌توانند محرک باشند.
- استفاده از داروها: برخی از داروها می‌توانند عوارض جانبی از جمله آفت دهان ایجاد کنند. نیکوراندیل (Nicorandil)، یک داروی مورد استفاده برای درمان آنژین صدری، یک بیماری قلبی، می‌باشد. ایبوپروفن و داروهای ضد التهابی دیگر به عنوان جایگزین‌های مصرف نیکوتین خوراکی در درمان برخی از شرایط مورد استفاده قرار می‌گیرند. آسپرین و دیگر داروها، اگر به‌جای بلعیدن، در دهان حل شوند، برای درمان مورد استفاده قرار می‌گیرند.
- اهمال بهداشت دهان: بهداشت دهان نامناسب می‌تواند فرصت رشد بیشتر باکتری‌ها را فراهم کند.
- مسائل گوارشی: مشکلات گوارشی مانند افتراق یا تحریک معده ممکن است به آفت دهان مرتبط باشد.
پیشگیری از افت دهان
برخی روش‌ها و تدابیر جلوگیری از افت دهان عبارتند از:
- حفظ بهداشت دهان: مسواک زدن حداقل دو بار در روز و استفاده از ابزارهای تمیزکاری دهان مانند دندان‌های مصنوعی.
- مراجعه به دندانپزشک: انجام معاینات دوره‌ای دهان و اقدام به درمان نقص‌ها و مشکلات دندانی و پاکسازی دهان توسط دندانپزشک.
- مصرف آب: مصرف کافی آب به منظور حفظ رطوبت دهان و کاهش احتمال آفت دهان.
- تغذیه سالم: مصرف غذاهای غنی از ویتامین‌ها و مواد معدنی، به ویژه B12، فولیک اسید و آهن.
- عدم استفاده از سیگار و محصولات تنباکویی: سیگار و تنباکو می‌توانند عامل اصلی ایجاد آفت دهان باشند.
- مدیریت استرس: انجام تمرینات یوگا و مدیریت استرس به منظور کاهش اثرات منفی بر دهان.
معرفی بهترین دکتر آفت دهانی در سراسر ایران
در ادامه قصد داریم تا شما عزیزان را با پزشکان آفت دهان آشنا کنیم تا از خدمات آن‌ها بهره ببرید.
1. دکتر مهدی محمدی
دکتر محمدی متخصص گوش، حلق و بینی در شهر تهران است.
آدرس: تهران، خیابان ولی عصر، بالاتر از پارک ساعی، خیابان 32، مجتمع پزشکان یاس، طبقه7، واحد706
شماره تلفن: 09372483760
2. دکتر خدا کرم آقایی
دکتر آقایی متخصص گوش و حلق و بینی در شهر شیراز است.
آدرس: شیراز، خیابان ملاصدرا، کوچه 4، سمت راست، ساختمان 88، طبقه 2
شماره تلفن: 07136474161
3. دکتر علی اکبر طاهری
دکتر طاهری متخصص گوش و حلق و بینی در شهر کرمان است.
آدرس: کرمان، خیابان امام جمعه، بعد از چهارراه نامدار محمدی، ساختمان پزشکان ایرانیان
شماره تلفن: 03432483067
4. دکتر شمیلا رضوانی نیا
دکتر رضوانی نیا متخصص گوش و حلق و بینی در شهر شیراز است.
آدرس: شیراز، خیابان زند، جنب بیمارستان شهید فقیهی، کوچه 48، ساختمان پزشکی پایا، طبقه 3
شماره تلفن: 09338478803
5. دکتر رضا گدری
دکتر گدری متخصص گوش و حلق و بینی و فلوشیپ جراحی قاعده جمجمه در شهر کرمان است.
آدرس: کرمان، خیابان سعدی، کوچه 7،پارک کلینیک، طبقه 2
شماره تلفن: 03432228705
6. دکتر محمد شایانی نسب
دکتر شایانی نسب متخصص گوش و حلق و بینی در شهر همدان است.
آدرس: همدان، خیابان بوعلی، برج آریان
شماره تلفن: 08138254727
7. دکتر لیلا اسد پور
دکتر اسد پور متخصص گوش و حلق و بینی در شهر شیراز است.
آدرس: شیراز، خیابان معالی آباد، نبش خیابان دوستان، پاساژ الوند، قسمت اداری، طبقه 4، واحد 401
شماره تلفن: 09177979114
8. دکتر سعید عبداللهی
دکتر عبداللهی متخصص گوش و حلق و بینی در شهر قم است.
آدرس: قم، خیابان دو شهر، کوچه 10، ساختمان بهاران، طبقه 4
شماره تلفن: 02537839217
9. دکتر اصغر اخوان
دکتر اخوان متخصص گوش و حلق و بینی در شهر تهران است.
آدرس: تهران، خیابان ملاصدرا، نرسیده به میدان ونک، جنب تاکسیرانی، ساختمان پزشکان ملاصدرا طبقه 3 واحد 17
شماره تلفن: 02188883675
10. دکتر علیرضا بشنام
دکتر بشنام متخصص گوش و حلق و بینی در شهر اهواز است.
آدرس: اهواز، خیابان نادری، خیابان شهید موسوی ( حافظ)، جنب پارکینگ کارون، روبه روی جهاد دانشگاهی، مجتمع خاتم الانبیا، طبقه 3
شماره تلفن: 06132234721
جمع بندی
آفت دهانی با وجود رایج بودن، می‌تواند کیفیت زندگی افراد را تحت تأثیر قرار دهد. این وضعیت معمولاً به علت ترکیبی از عوامل مانند عدم رغلیت بهداشت دهان، تغذیه نامناسب، عفونت‌ها، یا اختلالات سیستمیک پزشکی رخ می‌دهد. علائم آفت دهانی ممکن است شامل بوی نامطبوع، خشکی دهان، خونریزی لثه، یا زخم‌های دهانی باشد. برای پیشگیری و مدیریت آفت دهانی، حفظ بهداشت دهان، مصرف غذاهای سالم، و مراقبت‌های دندانی منظم از اهمیت بسزایی برخوردارند.